«من نمی‌توانم متمرکز بمانم.» شاید این یکی از آن جمله‌هایی باشد که از خوانندگان، دوستان یا مشتریان خود بشنوید. آن‌ها رؤیاهایی دارند و می‌خواهند برای بهتر شدن تلاش کنند؛ اما وقتی به مرحله تلاش کردن برای دست‌یابی به هدف می‌رسند؛ همیشه عوامل حواس پرتی ظاهر می‌شوند: مشکلات خانوادگی، مشکلات سلامتی، فرزندان و هزاران مورد دیگر که می‌تواند در لیست هر فردی قرار بگیرد.
روش‌های معمولِ متمرکز بودن برای آن‌ها کارساز نیست. آن‌ها از همه تقویم‌ها و یادآوری کننده‌ها استفاده کرده‌اند و هیچ‌کدام اثربخش نبوده است. این، ممکن است داستان شما هم باشد. ممکن است بسیاری از رؤیاهای شخصی و حرفه‌ای شما در طاقچه قرار گرفته باشند؛ فقط به این دلیل که نتوانسته‌اید به اندازه کافی برای به ثمر رساندن آن‌ها تمرکز کنید.
اما نباید بگذارید چنین اتفاقی بیفتد و رؤیاهایتان به فراموشی سپرده شوند. نباید بگذارید حواس پرتی و تمرکز نداشتن به بخشی از هویت شما تبدیل شود؛ چرا که اگر رؤیاهایتان نابود شوند، در واقع خودتان نابود شده‌اید. باید دلایل کلی‌ترِ تمرکز نداشتن خود را پیدا کنید و این موضوع را ریشه‌ای‌تر بررسی کنید. اگر دلیل تمرکز نداشتن شما نداشتن عزم راسخ نیست، پس بیایید این راه‌ها و گام‌ها را برای بهبود بخشیدن به توانایی تمرکز خود امتحان کنید:
عوامل فیزیکی
حتی اگر مغز شما ۲٪ وزن کل بدن شما باشد، ۲۰٪ از انرژی شما را مصرف می‌کند. بله مصرف بالایی است. حالا اگر به اندازه کافی انرژی نداشته باشید، مغز حریص شما اولین ارگانی است که آن را درک می‌کند. در واکنش به این کمبود انرژی، ناشکیبا، خسته و بی‌حوصله می‌شود و آن تمرکز دقیقی که از آن انتظار دارید، در لیست کارهای خود قرار نمی‌دهد.
بدن شما به سه دلیل انرژی کافی تولید نمی‌کند: گوارش، آب، ویتامین‌های بی.
گوارش
شاید شما به اندازه کافی غذا بخورید؛ اما اگر بدن مواد معدنی و مغذی را جذب نکند، انرژی به دست نخواهید آورد. کم آب شدن بدن، کاهش اسید معده و باکتری نامتعادل روده چند عامل سیستم گوارشی و هضم ضعیف به شمار می‌روند.
چند گام ساده برای بهبود هضم و افزایش تمرکز:
- آب بیشتر بنوشید. ۹۰٪ اسید معده آب است. در دفعات متعدد و به مقدار کم در روز آب بنوشید.
- با نوشیدن سرکه‌ی سیب پیش از غذا، اسید معده خود را افزایش دهید. ۲ قاشق سرکه در نصف فنجان آب مخلوط کنید و بنوشید. با افزایش اسید معده، تجزیه غذا بهتر صورت می‌گیرد.
- پروبیوتیک مصرف کنید. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آن‌ها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود. به‌طور ساده‌تر می‌توان گفت دسته‌ای از باکتری‌های روده، باکتری‌های پروبیوتیک نام دارند. این باکتری‌ها به گوارش غذا کمک می‌کنند. لبنیات و میوه‌ها از منابع باکتری‌های پروبیوتیک هستند.
آب
آب یک عنصر ضروری برای تبدیل چربی به انرژی، نرم کردن مفصل‌ها و خارج کردن پسماند‌ها از بدن شما است. برای آنکه از کم آب شدن بدن جلوگیری کنید، این ۵ گام را به خاطر بسپارید:
- آب گرم و لیمو بنوشید. آب گرم مویرگ‌های شکم و روده‌ها را باز می‌کند و آن‌ها را برای جذب بیشتر غذا آماده می‌کند. لیمو الکترولیت‌ها و مواد معدنی را که برای حفظ رطوبت بدن ضرورت دارند، تأمین می‌کند.
- مواد غذایی که حاوی آب بیشتری هستند بنوشید؛ مانند سیب، ماست، هندوانه، کرفس، طالبی و سبزی‌های برگ سبز.
- شیر بیشتری بنوشید. یک تحقیق که در سال ۲۰۱۱ در دانشگاه مک‌مستر انجام شد، نشان داد که شیر در آب‌رسانی به بدن می‌تواند حتی از آب مؤثرتر عمل کند. ترکیب چربی‌ها، نمک‌ها و قندها آب بیشتری به سلول‌ها می‌رساند.
- نمک بیشتری بخورید! سدیم الکترولیتی است که بدن در شرایط استرس‌زا از دست می‌دهد و اگر زیاد از دست برود، بدن توانایی حفظ آب را نیز از دست خواهد داد. نمک‌های معدنی را در برنامه غذایی خود قرار دهید. (این یک مورد را کمی با احتیاط رعایت کنید.)
- از قرص‌های الکترولیت استفاده کنید. با عرق کردن مقدار زیادی الکترولیت از دست می‌دهیم. ورزشکاران بسیاری از چنین قرص‌هایی استفاده می‌کنند که سدیم، کلسیم و منیزیم ازدست‌رفته را جبران می‌کنند.
ویتامین‌های بی
ویتامین‌های بی که به آن‌ها کوآنزیم هم گفته می‌شود، برای تبدیل شکر، پروتئین و چربی به انرژی ضروری‌اند. اما این‌ها اولین مواد مغذی هستند که هنگام استرس ذهنی یا فیزیکی کاهش پیدا می‌کنند.
می‌توانید تمامی مجموعه قرص‌های ویتامین بی را با یک قرص جبران کنید. یا می‌توانید از موادی که حاوی این ویتامین هستند در برنامه غذایی خود بیشتر بهره بگیرید؛ موادی همچون تخم مرغ، اسفناج و گوشت.
عوامل ذهنی
وقتی مشکلات فیزیکی مرتبط با انرژی را مورد بررسی قرار دادید، نوبت به جنبه‌های ذهنی تمرکز می‌رسد. تمرکز همچون ماهیچه‌ای است که هر چه بیشتر از آن استفاده کنید، قوی‌تر می‌شود؛ ممکن است استفاده از تمرکز با تعاریفی چون دیسیپلین، نظم یا پشتکار همراه شود.
اولین قدم برای افزایش تمرکز ذهنی، حذف عوامل حواس پرتی است. برخی از این عوامل به‌سختی حذف می‌شوند یا شاید اصلا حذف نشوند؛ مانند فرزندان یا خانواده. اما سایر موارد را می‌توانید تحت کنترل بگیرید. هر چه بیشتر آن‌ها را کنترل کنید، بیشتر می‌توانید تمرکز کنید.
حواس پرتی
چند نمونه از عوامل حواس پرتی که بلافاصله می‌توانید تحت کنترل قرار دهید و آن‌ها را حذف کنید:
- شبکه‌های اجتماعی
- پرسه‌های بی‌هدف در اینترنت
- پیامک زدن
- چک کردن‌های دائم و بی‌دلیل ایمیل
- تلویزیون
- روابط کاری و غیر کاریِ بیهوده
اگر با تمرکز مشکل دارید، احتمالا یکی از عادت‌های بالا را نیز دارید. آن‌ها را حذف کنید و ببینید تا چه اندازه قدرت تمرکز شما بیشتر می‌شود. قطعا از نتیجه‌اش شگفت‌زده خواهید شد. همچنین مقدار زمانی که بدین ترتیب به دست خواهید آورد نیز برایتان جالب توجه خواهد بود.
سازندگان تمرکز
فعالیت‌هایی نظیرِ:
- مدیتیشن
- خاطره‌نویسی
- تمرین‌های ورزشی منظم
- مطالعه
- یادداشت‌برداری از موضوعات جالب توجه
- تفریح کردن
- وفادار ماندن به برنامه‌ریزی‌ها
اگر به دنبال یافتن و تقویت تمرکز خود هستید، اولین کاری که هر روز صبح انجام می‌دهید یکی از این‌ها باشد: مدیتیشن، برنامه‌ریزی یا یادداشت کردن کارهای روزانه. بدین ترتیب برداشتن گام بعدی که تمرکز است، راحت‌تر خواهد بود. تیم فریس، نویسنده و کارآفرین آمریکایی، می‌گوید: «صبح خود را به دست آورید تا کل روزتان را به دست آورید.»
۵ فعالیت سازنده تمرکز را در کنار بقیه کارهای روزانه‌ای که انجام می‌دهید، بگذارید و به یاد داشته باشید که حتما آن‌ها را به‌خوبی انجام خواهید داد. روی تلفن هوشمند یا کامپیوتر برای خودتان یادآور قرار دهید. از دوستی برای رسیدن به اهدافتان کمک بخواهید. وقتی کسل شدید یا نمی‌دانستید چه کاری انجام دهید، برنامه کاری و برنامه سازنده تمرکز خود را دوباره بررسی کنید. شاید لازم باشد جای بعضی کارها و فعالیت‌ها را عوض کنید.
عوامل احساسی
آخرین موضوعی که در تمرکز نقش دارد و در دنیای کسب و کار کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، احساسات است؛ همین چیزهای کوچک و ظریفی که نمی‌توانیم تعریف یا کنترل کنیم. بیشتر مردم به دلیل چالش‌های روزمره، سعی می‌کنند احساساتشان را نادیده بگیرند؛ اما این بدان معنی نیست که بتوانند آن‌ها را حذف کنند. احساسات در همه وجود دارد.
صرف‌نظر از تمام تلاشی که برای حذف عوامل حواس پرتی می‌کنید، ممکن است باز هم در جایگاهی قرار بگیرید که از تمرکز کردن عاجز شوید. احساساتی که با آن‌ها درگیر هستید و سعی می‌کنید نادیده بگیرید گاهی در همه زندگی پخش می‌شوند و آن‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهند.
گاهی لازم است ابتدا تکلیف احساسات و موضوعات احساسی که در زندگی با آن‌ها درگیر هستید، مشخص کنید، بعد به دنبال تقویت «ماهیچه» تمرکز باشید. برای این منظور، اولین گام می‌تواند یافتن موضوع و مشکلی باشد که احساستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. مرحله‌ی بعدی تلاش برای حل ریشه‌ای آن باشد. گاهی سخت‌ترین کار برای حل یک مشکل همین برداشتن قدم اول است.