شکل‌گیری امپراتوری مایکروسافت به روایت تصویر

از لحظه‌ی تولد مایکروسافت در آلبوکرکی و ثبت این لحظه با حضور بیل گیتس و پل آلن تا استعفای بیل گیتس از سمت مدیرعاملی مایکروسافت در سال ۲۰۰۰، دوره‌ای تاریخی مملو از لحظات حساس و تعیین‌کننده در هویت کنونی دنیای مدرن است که هرکدام مهم‌ترین اخبار فناوری در زمان خود محسوب می‌شدند و هنوز هم مرور آن‌ها خالی از لطف نیست.

روز چهارم آوریل سال ۱۹۷۵ دو دوست دوران کودکی علاقه‌مند به کامپیوتر، در البوکرکی نیومکزیکو مایکروسافت را تأسیس کردند. در تصویر فوق پل آلن، دانشجوی انصرافی دانشگاه ایالتی واشینگتن (چپ) و بیل گیتس، دانشجوی انصرافی دانشگاه هاروارد (راست)  را در اولین روزهای شروع فعالیت مایکروسافت می‌بینید.

ساختمان کوچک و جمع‌وجوری که در این تصویر می‌بینید، اولین دفتر رسمی مایکروسافت در البوکرکی است. گروه مایکروسافت بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ در این دفتر به کار خود ادامه دادند ولی از آنجا که نیروهای مورد نیاز آن‌ها تمایلی به زندگی در نیومکزیکو نشان نمی‌دادند، به بلویو در واشنگتن نقل‌مکان کردند.

جالب است بدانید که سابقه همکاری بیل و پل به قبل از افتتاح مایکروسافت بازمی‌گشت و حاصل آن ساخت کامپیوتری به نام Traf-O-Data، در سال ۱۹۷۲ بود. کار این کامپیوتر جمع‌آوری اطلاعات سامانه‌های شمارشگر تردد در خیابان‌های شهر و پردازش آن برای مهندسان ترافیک شهری بود. باوجوداینکه عملکرد این کامپیوتر برای کاربری اصلی آن فقط تا حدودی موفقیت‌آمیز بود ولی راه را برای موفقیت‌های بعدی مایکروسافت هموار کرد.

اولین ساخته‌ی مایکروسافت یک نسخه‌ی ابتدایی از زبان برنامه‌نویسی بیسیک (BASIC) بود که در سال ۱۹۷۵ برای میکروکامپیوتر Altair 8800 طراحی شد. ایده‌ی ساخت این میکروکامپیوتر که یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های محصولی است که اکنون با نام کامپیوتر شخصی (PC) شناخته می‌شود، پس از مطالعه مقاله‌ای در مورد یک ماشین پردازشگر در نشریه Popular Mechanics به ذهن بیل و پل خطور کرده بود.

در سال ۱۹۷۷ فعالیت مایکروسافت در کار روی زبان بیسیک، باثبات ولی به‌آرامی در حال پیشرفت بود. در همین زمان بیل گیتس به دلیل یک تخلف رانندگی توسط پلیس متوقف و بازداشت شد و عکس‌های مشهور او با پلاک مخصوص زندانی‌ها، مقدمات تشکیل پرونده برای این تخلف او هستند.

در سال ۱۹۷۸ مایکروسافت یک شرکت با ۱۱ نفر پرسنل بود که چهره آن‌ها را در این عکس می‌بینید. وضعیت ظاهری اعضای مایکروسافت در این عکس اکنون به دست‌آویزی برای نکوهش قضاوت در مورد اشخاص با توجه به ظاهر آن‌ها تبدیل شده است. ممکن است این عکس را با نوشته‌ای طعنه‌آمیز در حاشیه آن دیده باشید که مضمون آن این است: آیا حاضر بودید سرمایه‌گذاری کنید؟!

سال ۱۹۸۰ و کمی بعد از انتقال مایکروسافت به واشنگتن، IBM به یک سیستم‌عامل برای اولین کامپیوتر شخصی خود نیاز داشت که مایکروسافت با معرفی سیستم‌عامل متنی Microsoft Disk Operating System با نام اختصاری MS-DOS این وظیفه را به عهده گرفت. البته این سیستم‌عامل به معنای واقعی محصول مایکروسافت نبود و تکنولوژی ساخت آن از یک تولیدکننده نرم‌افزار به نام محصولات کامپیوتری سیاتل خریداری شد. به‌این‌ترتیب کامپیوتر شخصی IBM با سیستم‌عامل مایکروسافت به مطرح‌ترین نام در بازار تبدیل شد.

کنفرانس استیو بالمر برای معرفی پیشینه‌اش در مایکروسافت- سال۲۰۰۶

اتفاق مهم دیگر در سال ۱۹۸۰، ملحق شدن یکی از همشاگردی‌های سابق بیل گیتس در هاروارد به نام استیو بالمر به مایکروسافت بود که بعدها به تغییرات مهمی در مایکروسافت منجر شد. از طرف دیگر پل آلن در سال ۱۹۸۳ به دلیل شدت گرفتن بیماری هوچکین از مایکروسافت جدا شد.

با مطرح‌شدن نام مایکروسافت در رسانه‌ها و تبدیل آن به یک برند، عرضه‌ی اولیه سهام آن نیز آغاز شد. در سال ۱۹۸۶ مایکروسافت به یک شرکت عمومی تبدیل شد که این رویداد برای بیل گیتس حداقل ۳۵۰ میلیون دلار سود داشت.

در سال ۱۹۸۵ و کمی پیش از IPO، ویندوز 1.0 مایکروسافت رسما معرفی شد. در آن زمان ویندوز فقط یک رابط کاربری گرافیکی برای آسان‌تر شدن کار با MS-DOS محسوب می‌شد.

انتشار ویندوز 2.0 در سال ۱۹۸۷ را می‌شد یک به‌روزرسانی نه‌چندان عمده برای ویندوز 1.0 در نظر گرفت. ولی انتشار ویندوز 3.0 به‌عنوان یک سیستم‌عامل مستقل، موفقیتی چشمگیر بود که مایکروسافت را به بخشی جداشدنی از زندگی مدرن تبدیل کرد. در سال ۱۹۹۰، مایکروسافت به اولین شرکتی تبدیل شد که یک میلیارد دلار فروش سالانه دارد.

در آخرین دهه از سال ۲۰۰۰، موفقیت ویندوز 3.0 ادامه پیدا کرد. ویندوز 3.1 در سال ۱۹۹۲ نیز پیروزی چشمگیری بود و در دو سال اول انتشار ۲ میلیون نسخه فروش داشت. علاوه بر این در ویندوز 3.1 برای اولین بار بازی‌های کلاسیک ویندوز نظیر ماین سویپر و سالیتر رونمایی شدند.

ویندوز 3.0 تنها برگ برنده مایکروسافت در سال ۱۹۹۰ نبود و همزمان با آن اولین نسخه از مجموعه آفیس نیز عرضه شد که با معرفی نرم‌افزارهایی همچون ورد، پاورپوینت و اکسل، به مدت ۲۶ سال بی‌وقفه به حاکمیت خود در این عرصه ادامه داده است.

 استیو جابز و بیل گیتس -  ۱۹۹۱

در این دوران، مایکروسافت سلطان دنیای کامپیوترهای شخصی بود. هرچند IBM تعیین‌کننده استانداردهای کامپیوتر و تعمیم دهنده آن بود ولی همه این پیشرفت‌ها با توانایی‌های ویندوز امکان‌پذیر می‌شد. در این زمینه تنها رقیب حقیقی مایکروسافت، اپل بود که سیستم‌عامل مکینتاش آن با وجود محدودتر بودن دامنه عمل، به‌شدت موردعلاقه کاربران وفادارش بود. عملکرد اپل و مایکروسافت ناگزیر به یک رقابت تجاری کم‌وبیش تلخ و ناخوشایند منجر شده بود ولی گذشته از آن، بیل گیتس و استیو جابز  می‌توانستند به  دوستان خوبی تبدیل شوند.

توسعه‌ی ویندوز 95، تغییر مسیری حیرت‌انگیز و بسیار جذاب در ساخت سیستم‌عامل بود و تا زمان انتشار رسمی در ۲۴ آگوست ۱۹۹۵، انبوهی از فعالیت‌های تبلیغاتی وسوسه کننده در مورد آن انجام گرفت. حتی بعد از معرفی رسمی ویندوز 95 عده ای از مردم اقدام به برگزاری جشن و ابراز شادی و هیجان خود به اشکال مختلف کردند. نکته جالب پخش تیزرهای تبلیغاتی با نام «Start Me Up» با هدف جلب توجه کاربران به قابلیت جدید و انقلابی ویندوز 95 یعنی دکمه‌ی استارت بود.

در وانفسای تولید و انتشار ویندوز 95، بیل گیتس در یادداشتی خطاب به کارکنان مایکروسافت با عنوان «موج دگرگون‌کننده‌ی اینترنت» به تأثیر اینترنت در تغییر شکل عمده‌ی بازار کامپیوتر اشاره کرد و ویندوز 95 را دروازه‌ی اصلی ورود به این عرصه نامید. به همین دلیل ویندوز 95 با مجهز شدن به نمونه‌ی آزمایشی شبکه‌ی مایکروسافت و سرویس ارائه خدمات اینترنتی، به رقیبی برای AOL تبدیل شد. در یکی از به‌روزرسانی‌های ویندوز 95، اینترنت اکسپلورر نیز به این سیستم‌عامل پیشرو اضافه شد.

بیل گیتز در حال ارائه‌ی دفاعیه‌اش در پرونده دادگستری ایالات‌متحده علیه مایکروسافت - ۱۹۹۸

نوآوری در عرصه اینترنت، مایکروسافت را با مشکلاتی روبرو کرد. در سال ۱۹۹۸ وزارت دادگستری ایالات‌متحده با صدور دادخواستی مبتنی بر تضاد با قانون رقابت آزاد، عرضه‌ی سرویس اینترنتی و مرورگر اختصاصی به‌عنوان بخشی از ویندوز 95 را تهدیدی برای سیاست‌های ضدانحصارطلبی در تکنولوژی عنوان کرد. درنهایت مایکروسافت مجبور شد قسمتی از کدهای اختصاصی خود را در اختیار تولیدکننده‌های مستقل نرم‌افزار قرار بدهد که این کار محرمانه بودن فعالیت‌هایش را به خطر انداخت و بعدها مسبب ایجاد مشکلات دیگری شد.

بیل گیتس و استیو بالمر در بازسازی طعنه‌آمیز فیلم آوستین پاورز برای کارکنان مایکروسافت

در سال ۱۹۹۸، ویندوز 98 عرضه شد که تغییرات عمده‌ای نسبت به نسخه قبلی نداشت و فقط تعدادی قابلیت اینترنتی به آن اضافه می‌کرد. علاوه بر این همکلاسی قدیمی بیل گیتس، استیو بالمر به‌عنوان سرپرست هیئت‌مدیره‌ی مایکروسافت منسوب شد.

اواخر قرن بیستم، مایکروسافت فعالیت‌های خود را در مسیرهای متعددی گسترش داد. در سال ۱۹۹۶، مایکروسافت با همکاری NBC، شبکه خبری MSNBC را راه‌اندازی کرد که هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهد. دیگر فعالیت عمده‌ی مایکروسافت در این دوران، انتشار ویندوز CE بود که برای دستیار مجازی دیجیتال HP  و سایر کامپیوترهای جیبی طراحی شده بود (بیشتر از یک دهه قبل از معرفی iPhone اپل).

بیل گیتس در ۱۳ ژانویه سال ۲۰۰۰ سمت مدیرعاملی مایکروسافت را به بالمر واگذار کرد و خود در پست جدید سرپرست معماری نرم‌افزار به کار مشغول شد.

از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۴ مایکروسافت تحت هدایت بالمر فعالیت می‌کرد که در این دوران تغییرات بزرگی در دنیای کامپیوتر به وقوع پیوست؛ ازجمله بازگشت اپل به اوج؛ ظهور گوگل و کم‌فروغ شدن کامپیوترهای شخصی که این رویدادها می‌توانند تهدیدی جدی برای جایگاه کلیدی مایکروسافت در دنیای کامپیوتر باشند.