بسیاری از ما روزانه چند وعده قهوه می‌نوشیم. طبق تحقیقات انجام‌شده، دوسوم از بزرگ‌سالان آمریکایی روزانه حداقل ۱ فنجان قهوه می‌نوشند. ۲۵ درصد از آن‌ها به کافئین معتاد هستند و تنها ۱۰ درصد از آن‌ها دوست دارند مصرف قهوه‌ی خود را کاهش دهند. ما به قهوه به چشم یک داروی محرک نگاه نمی‌کنیم؛ بلکه آن را یک راه طبیعی برای کاهش خستگی، افزایش هوشیاری، تمرکز و بهره‌وری می‌دانیم. در ضمن بسیاری از ما به مزه‌ی قهوه نیز علاقه‌ی زیادی داریم. شواهد زیادی برای اثبات تمام موارد گفته‌شده وجود دارد؛ اما آیا قهوه به‌اندازه‌ای که ما فکر میکنیم مفید است؟ یا جنبه‌های منفی آن می‌تواند تأثیرات مثبت این نوشیدنی را کمتر کند؟
حافظه و ادراک
در آزمایشات مختلف مشخص شده است که مصرف قهوه می‌تواند به بهبود حافظه و افزایش عملکرد کمک کند. درواقع نوشیدن منظم قهوه نه‌تنها حال ما را برای مدت‌زمان کوتاهی خوب می‌کند، بلکه در بلندمدت نیز عملکرد کلی ما را بهبود می‌بخشد. محققان روان‌شناختی و روانشناسی بالینی دانشگاه بارسلونا متوجه شده‌اند زمانی که نوشیدنی‌های کافئین دار با گلوکز مصرف شوند، می‌توانند با افزایش تمرکز و بهبود حافظه منجر به بهتر شدن میزان کارایی شوند. پس می‌توان نتیجه گرفت که نوشیدن قهوه کارایی ما را افزایش خواهد داد. شما هم از این به بعد پیش از شرکت کردن در جلسات کاری یک فنجان قهوه بنوشید تا جزئیات صحبت‌های جلسه بیشتر در خاطرتان بماند، مشکلات را سریع‌تر حل کنید و با تمرکز بیشتری به کارهایتان رسیدگی کنید.
خستگی و خلقوخوی
اکثر افرادی که قهوه می‌نوشند، معتقدند نوشیدن قهوه به آن‌ها کمک می‌کند احساس بهتری داشته باشند؛ مخصوصا زمانی که تازه از خواب بیدار می‌شوند و احساس خستگی و رخوت می‌کنند. معمولا احساس خستگی سطح هوشیاری و تمرکز شما را پایین خواهد آورد؛ اما قهوه می‌تواند این تأثیرات را کاهش دهد. اگر کارتان به فعالیت‌های فیزیکی احتیاج دارد، نوشیدن قهوه در این زمینه نیز به شما کمک خواهد کرد.
کافئین مقدار التهاب بدن را کاهش می‌دهد و میزان دردهای مزمن مانند سردرد را خیلی سریع کاهش می‌دهد. قهوه آزاد کردن هورمون دوپامین را شبیه‌سازی می‌کند. هورمون مغزی دوپامین باعث بهبود خلق و خوی ما می‌شود و به واکنش‌های عاطفی ما نظم می‌دهد. بنابراین قهوه به شما کمک می‌کند که در طول یک روز کاری احساسات بهتری داشته باشید. احساسات خوب و خستگی کمتر یعنی اینکه می‌توانید کارهای بیشتری انجام دهید.
فواید سلامتی
قهوه فواید زیادی برای سلامتی شما دارد. این نوشیدنی مفید از سرماخوردگی جلوگیری می‌کند و سلامت شما و درنتیجه طول عمرتان را افزایش خواهد داد. به‌عنوان مثال نوشیدن روزانه‌ی قهوه ریسک ابتلا به دیابت نوع دوم را کاهش می‌دهد و به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان در بدن فعالیت می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزادی را که در بدن وجود دارند و به سلول‌های بدن آسیب می‌زنند، از بین می‌برند. پس می‌توان نتیجه گرفت که مصرف قهوه ابتلا به سرماخوردگی را کاهش و سلامتی عمومی بدن را افزایش می‌دهد.
مشکلات خواب
متأسفانه گاهی اوقات تأثیرات ضد خستگی کافئین باعث بروز عوارض جانبی در بدن می‌شود. تأثیرات کافئین برای چند ساعت در بدن باقی می‌ماند و عوارض آن در بدن هر فرد متفاوت است. بنابراین می‌تواند خواب شبانه‌ی شما را دچار اختلال کند. این موضوع باعث می‌شود که شما روز بعد برای جبران کم‌خوابی خود چندین فنجان قهوه‌ی بیشتری بنوشید و ادامه‌ی این چرخه خستگی شما را چند برابر خواهد کرد. شما هرچقدر برای رفع خستگی خود قهوه بنوشید، بازهم یک جای کار تأثیرات بی‌خوابی خودش را آشکار می‌کند و بهره‌وری شما را کاهش می‌دهد.
اضطراب و بی‌قراری
کافئین عملکرد هورمون آدرنالین را در بدن شبیه‌سازی می‌کند. این هورمون هنگام ترس و اضطراب شدید در مغز افراد ترشح می‌شود. این تأثیر در مقیاس‌های کوچک باعث افزایش انرژی می‌شود؛ اما اگر بدن شما مستعد مضطرب شدن باشد، کافئین می‌تواند این مشکلات را تشدید کند.
نوشیدن بیش‌ازاندازه‌ی قهوه حملات وحشت‌زدگی در افراد آسیب‌پذیر را افزایش می‌دهد و در افراد معمولی منجر به افزایش اضطراب و خستگی می‌شود. بنابراین اگر بیشتر از اندازه‌ی معمول قهوه بنوشید، احساس بی‌قراری در شما تشدید می‌شود؛ تا جایی که شاید روی فعالیت‌های روزانه‌ی شما تأثیر بگذارد و نتوانید وظایف روزانه‌ی خود را تمام کنید.
وابستگی فیزیکی
فراموش نکنید که کافئین یک ماده‌ی اعتیادآور است و مغز شما به مرور زمان به آن وابسته خواهد شد. این وابستگی میزان تحمل بدن شما را نسبت به قهوه زیاد می‌کند و به مرور زمان تأثیر این ماده را روی بدن شما کاهش می‌دهد. در چنین شرایطی اگر شما نوشیدن قهوه را چند روز کنار بگذارید، متوجه تأثیر فیزیکی آن روی بدن خود خواهید شد. درواقع قهوه بعد از گذشت مدتی تأثیر کمتری روی بدن شما خواهد گذاشت و اگر مصرف آن را قطع کنید، برای چند روز به‌طور موقت احساس سلامتی و بهره‌وری کمتری خواهید داشت.
نتیجه‌گیری
بعد از بررسی موارد گفته‌شده این سؤال پیش می‌آید که آیا کافئین برای بدن ما مفید است یا مضر؟ مطمئنا تأثیرات این نوشیدنی بر بهبود عملکرد را نمی‌توان نادیده گرفت. قهوه همچنین خلقوخوی خوب و سلامتی شما را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند در روزهای کاری طولانی کمتر احساس خستگی کنید. با این حال نمی‌توان عوارض جانبی آن را انکار کرد. عوارضی مانند بدخوابی، افزایش اضطراب و اعتیاد به نوشیدن آن. بنابراین بهتر است که مزایا و معایب نوشیدن قهوه را به‌خوبی بررسی کنید و مانند هر ماده‌ی غذایی دیگری در نوشیدن آن زیاده‌روی نکنید.